پارسه ایرانیان

 

خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گروه ميراث فرهنگي ـ ايوان کرخه محوطه باقي مانده از يکي از شهرهاي مهم امپراتوري ساساني است که با سبک معماري رومي ساخته شده بود، در زمان پادشاهي شاپور دوم شهر جديدي بر ساحل راست رودخانه کرخه که امروزه آن را ايوان کرخه مي‌نامند پايه‌ريزي شد. اين شهر مستطيلي شکل داراي 4کيلومتر طول و يک کيلومتر عرض بود و طراحان و معماران آن براي محافظت از شهر يک باروي مستحکم خشتي در اطراف آن احداث کردند که قسمتهايي از بقاياي اين بارو در نقاط مختلف محوطه ديده مي شود.

مجوز اوليه ساخت اين سيلو در سال ‌1386 با اعلام نظر موافق غلامعلي باغبان کارشناس وقت پايگاه باستان‌شناسي شوش صادر شد، باغبان هم اکنون رئيس اين پايگاه باستان‌شناسي است. اين مقام مسئول در اين رابطه در گفت و گويي با خبرگزاري CHN مي گويد: "سيلو بر اساس راي و نظر دادگاه در حال ساخت است و شکايت هاي سازمان ميراث فرهنگي نيز به جايي نرسيده است. مجوز اوليه ساخت سيلو 30 تني بود اما مالک با تخلف از آن در حال ساخت سيلوي 50 تني در محوطه است، با وجود راي دادگاه اداره ميراث فرهنگي شوش و اداره کل استان همچنان در حال پيگيري حقوقي ماجرا هستند."

باغبان قرار داشتن سيلو در حريم منظري محوطه ايوان کرخه را تاييد مي کند و مي گويد:‌ "مالک را متقاعد کرده‌ايم که حدود 40‌متر از حريم کنوني محوطه عقب نشيني کند و هم‌اکنون اين سيلو در فاصله بالاتر از 100‌متري ايوان کرخه در حال ساخت است. "وي همچنين چندي پيشتر در اظهار نظري اعلام کرده بود با کاشت درختان اکاليپتوس در جلوي سيلو تلاش مي‌کنيم از آسيب‌رساني ساختمان‌هاي آن به حريم منظري محوطه ايوان کرخه جلوگيري کنيم.

اين اقدام در حالي صورت مي گيرد که پرويز پورفرخي رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان خوزستان در ارديبهشت ماه سال گذشته به CHN گفته بود : "براي توقف ساخت سيلو در حريم اين محوطه ساساني حکم دادگاه صادر شده و بر همين اساس مسئولان ساخت اين بنا موظف به رعايت ضوابط ميراث فرهنگي هستند. در حکم دادگاه علاوه بر توقف ساخت و ساز در حريم ايوان کرخه، بر چگونگي ساخت اين سيلو و رعايت ضوابط ميراث فرهنگي نيز تاکيد شده است."

براساس اسناد و مدارک، مجوز اوليه براي مالک ساخت سيلويي با ظرفيت 30‌هزار تن و از نوع کم‌ارتفاع را تاييد کرده بود، با اين وجود مالک اقدام به ساخت سيلويي با سازه‌هايي 20 متري و ظرفيت 50‌هزار تن کرد؛ البته بر اساس اسناد در مجوز احداث اين سيلو ميزان ارتفاع مجاز براي ساخت قيد نشده بود و مالک نيز به همين دليل اقدام به بالا بردن ارتفاع سازه هاي سيلوي خود کرده است.

از بدو اعلام خبر صدور مجوز براي ساخت سيلو در حريم درجه يک محوطه ثبت شده و تاريخي ايوان کرخه مخالفت کارشناسان و رسانه‌ها با اين اقدام آغاز شد، هيچ کدام اما ره به جايي نبرد حتي تلاش هاي جسته و گريخته سازمان ميراث فرهنگي براي جلوگيري از ساخت و طرح شکايت در دادگاه بي نتيجه ماند، چرا که شرکت ايوان کرخه خوزستان که مالک اين پروژه است مجوز و تاييديه ساخت سيلو از طرف اداره کل ميراث فرهنگي خوزستان در اين محوطه را در دست دارد. دادگاه نيز با نظر به همين مجوز و ميزان پيشرفت پروژه به نفع سازنده سيلو راي صادر کرده است.

ايوان کرخه به دليل ارزش هاي باستاني بي شمارش در سال‌1313 با شماره‌47 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد با اين همه اما هيچ گاه از تعرض و آسيب در امان نبوده، شهر باستاني ايوان کرخه در دوران جنگ تحميلي هم از سوي دشمن بعثي خمپاره باران شد و هم در اين سوي ميدان نبرد از حصارها و بقاياي به جا مانده اش سنگر و پناهگاه ساخته شد.

در سال هاي ابتدايي دهه هفتاد نيز در حدود 100‌هکتار از محوطه ايوان کرخه به‌منظور توسعه اراضي کشاورزي آموزشي به دانشگاه آزاد دزفول واگذار شده تا آن را به‌عنوان مرکز تحقيقات کشاورزي در اختيار دانشجويان رشته کشاورزي خود قرار دهد. شرکت آب و برق خوزستان نيز با حفر گودال هايي عميق براي پي بيش از 30‌تيرک برق روي عرصه باستاني ايوان کرخه نصب کرد که آسيب فراواني به حريم منظري محوطه وارد کرده است.

کشاورزان محلي نيز، هر ساله اين محوطه را با تراکتور و ديگر ماشين‌هاي کشاورزي شخم زده و به زيرکشت گندم ‌برده‌اند. حفر چاه‌هاي عميق و احداث موتورخانه، نصب يک باسکول 60‌تني، پروژه کانال آبرساني، عبور يک جاده آسفالته از مرکز محوطه و حضور بي‌وقفه‌ي حفاران غيرمجاز و جويندگان گنج هم از ديگر آسيب‌هايي است که تن رنجور ايوان کرخه به خود ديده است.

مهدي رهبر باستان‌شناس برجسته و پيشکسوتي است که پيش از اين کاوش‌هاي باستان‌شناسي زيادي را در اين محوطه انجام داد، رهبر در گفت و گويي با ما در اين باره مي گويد: "من سيلو را ديده ام و واقعاً بايد ابراز تاسف کنم از اين که آقاي باغبان که خود باستان شناس است مجوز ساخت اين بنا را در حريم محوطه تاريخي ايوان کرخه را صادر کرد، اين همه زمين در آن منطقه بود چرا بايد سيلو چسبيده به محوطه تاريخي ثبت شده ملي باشد."

اين باستان شناس مي افزايد: "ايوان کرخه ارزش هاي تاريخي بي‌شماري دارد و به نظر من براي نجات اين محوطه تاريخي حتي اگر لازم باشد بايد اين سيلو به طور کامل تخريب شود ، بايد اين مسئله به لحاظ حقوقي و قانوني پيگيري کرد."