اثري جهاني رها شده در بيابان
خبرگزاري ميراث فرهنگي- گروه فرهنگ و هنر- زيگورات چغازنبيل در استان خوزستان و در فاصله 40 کيلومتري جنوب شرقي شوش و20 کيلومتري هفتتپه، در نزديکي کرانه غربي رود "دز" جاي گرفته است؛ نيايشگاهي که در سال1250 پيش از ميلاد و در دوره عيلاميان به فرمان پادشاه مشهور عيلامي، «اونتاش گال» (1265- 1245 پيش از ميلاد) در ميانه شهر «دوراونتاشي» ساخته شده تا با ما از تمدن کهن و ريشهدارمان سخن بگويد، تمدني که برخي به اشتباه آن را به دوره مادها و هخامنشيان نسبت ميدهند.
بنايي که به تمامي از خشت و آجر و در زميني به مساحت 11 هزار متر مربع و در پنج طبقه (که اکنون تنها دو طبقه از آن باقي مانده) ساخته شده و ارتفاع آن در زمان آباداني به 54 متر و سطح زيربناي آن به 25هزارمتر مربع ميرسيده است.
واژه «چغازنبيل»، از دو بخش «چغا» به معناي تپه و زنبيل، تشکيل شده است. گويا پيش از آنکه زيگورات را از دل خروارها خاک بيرون بکشند، ويرانههاي تپه مانندش يک زنبيل واژگونه را تداعي ميکرده و بدين سبب بوميان، اين نام را بر آن نهادهاند. زيگورات که طي قرون و اعصار زير تلي از خاک مدفون شده بود، در فاصله سالهاي 1330 تا 1341 توسط رومن گيرشمن، باستانشناس بزرگ فرانسوي، از دل خاک بيرون آمد و پارهاي از رازهاي سر به مهر خود را آشکار کرد.
زيگورات چغازنبيل در تابستان سال 1357 همراه با تخت جمشيد و ميدان نقش جهان اصفهان، در فهرست ميراث فرهنگي جهاني جاي گرفت. آن زمان، کمتر کسي زيگورات را ميشناخت يا تصويري از آن در ذهن داشت، اگرچه امروز هم، پس از گذشت 30 سال، زيگورات نسبت به ساير آثار تاريخي ايران، همچنان ناشناخته باقي مانده و اين درحالي است که با وجود فرودگاه بينالمللي، راه آبي و مسير جادهاي نبايد مسير دستيابي به خوزستان براي گردشگران داخلي و خارجي سخت باشد ان هم وقتي دو اثر ثبت شده جهاني چون چغازنبيل و سازههاي آبي شوشتر در اين استان قرار گرفتهاند.
مجتبي گهستوني، سخنگوي انجمن تارياناي خوزستان براين باور است: آنچه باعث شده ميراث تاريخي- فرهنگي خوزستان، آنگونه که بايد و شايد معرفي نشود عدم شناخت مسئولان و ناتواني آنها در معرفي بناهاي تاريخي و پتانسيلهاي موجود در استان است. اين مساله موجب شده تا گردشگران، ظرفيتهاي خوزستان را درک نکنند و به اهميت آن پي نبرند، بنابراين، دوري از مرکز و شرايط خاص آب و هوايي، بهانه است. گردشگري که از ان سوي دنيا به ايران ميايد تا با فرهنگ و تاريخ اين سرزمين آشنا شود چطور ممکن است تنها به ديدن کاشان و اصفهان و شيراز بسنده کند؟ متوليان فرهنگي و مسئولان ميراث و گردشگري استان هستند که بايد جاذبههاي تاريخي و طبيعي را به مردم معرفي کنند و چنين نميکنند.
زيگورات چغازنبيل، در وسط بيابان قرار گرفته و اطراف آن جز رود دز و جنگلهاي حاشيه آن و مزارع نيشکر هفت تپه چيز ديگري به چشم نميخورد، بيگمان اگر در وسط شهر قرار داشت، تاکنون در ميان انبوه برجها و آپارتمانهاي نوساز گرفتار آمده يا بنا بود که از زيرش تونل مترو بگذرد يا بخشي از عرصه و حريمش در طرح تعريض خيابان قرارميگرفت!
چغازنبيل با نزديکترين شهرها (شوش و شوشتر) بين 45 تا 60 دقيقه فاصله دارد و جز با خودروي شخصي، نميتوان به سراغش رفت. گهستوني ميگويد: چغازنبيل، در 25 کيلومتري هفت تپه، 50 کيلومتري شوشتر و 30 کيلومتري اهواز قرار گرفته است و هيچ وسيله نقليه عمومي براي رفتن به اين اثر ثبت شده جهاني از اين سه شهر در نظر گرفته نشده است. گردشگران يا بايد از خودروي شخصي استفاده کنند يا متحمل هزينه نسبتا زيادي شوند چرا که نميتوانند از وسايل نقليه گذري و ناشناس استفاده کنند.
در اطراف چغازنبيل نه رستوراني با حفظ عرصه و حريم اين اثر جهاني وجود دارد نه اقامتگاهي و نه هيچ خدمات و امکانات گردشگري ديگري. راهنمايي هم نيست تا گردشگران را راهنمايي کند. برگهها و نقشههايي در گوشه و کنار روي زمين به چشم ميخورد اما نه کافي است و نه درخور اثري جهاني چون چغازنبيل؛ مجتبي گهستوني، ميگويد: تنها ايام نوروز، کساني وجود دارند که مردم را راهنمايي کنند يا بوفهاي هست که تنها تنقلات و نه غذا در اختيار آنها بگذارد. در صورتي که براي اثري جهاني چون چغازنبيل بايد رستوران، اقامتگاه و تسهيلات لازم براي مسافران وجود داشته باشد.
به گفته سخنگوي انجمن تاريانا حتي تابلوي دسترسي به چغازنبيل در شوش و شوشتر و اهواز وجود ندارد اگر اين گونه بود مسئولان شهري ناچار بودند شرايطي را براي گردشگران پديد آورند. البته کساني که در پايگاه ميراث فرهنگي چغازنبيل هستند به گونهاي رفتار ميکنند که در خور اين اثر باشد.عاشق کارشان هستند. ضمن اينکه آزمايشگاه، پژوهشکده و کتابخانه تخصصي خوبي در اين مجموعه وجود دارد.
+ نوشته شده در چهارشنبه ۱۳۹۰/۰۴/۰۸ ساعت 13:54 توسط کوروش آریایی
|